«ارمنستان در نقشه‌های تاریخی جهان»؛ منبعی برای مطالعات ایرانشناسی

کتاب ارمنستان در نقشه‌های تاریخی جهان به قلم روبن گالیچیان با پیوست ۶۳ نقشۀ تاریخی، از لوح گلی بابل و نقشه‌های بطلمیوس تا نقشه‌های جغرافی‌دانان اسلامی، مانند استخری، قزوینی و ابن حقول و تا نقشه‌های قرون اخیر منتشر شده است.

گالیچیان، متولد سال ۱۳۱۷ در تبریز، دیپلم متوسطه را در تهران و مدرک مهندسی برق را از دانشگاه بیرمنگام دریافت کرد و در شرکت ملی نفت ایران مشغول به کار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی از سال ۱۳۵۹ به پژوهش در حوزه نقشه‌نگاری با تمرکز بر ارمنستان پرداخته و تاکنون، چندین کتاب در این حوزه منتشر کرده است. این پژوهشگر مقیم ایروان است و در سال ۱۳۸۷، از آکادمی علوم ارمنستان، دکترای افتخاری دریافت کرد.

مولف در آغاز کتاب  ارمنستان در نقشه‌های تاریخی جهان تاریخچه‌ای از این کشور در آثار نقشه‌نگاران را به تفکیک دوره‌های تاریخی، آورده است. برای مثال در بخش نقشه‌نگاری اسلامی می‌خوانیم «در زمانی که نقشه‌نگاران غربی مجبور بودند در چارچوب اصول مذهبی کار کنند، در شرق، دانشمندان ایران باستان و جهان اسلام، به دور از تعصبات دینی فعالیت می‌کردند.» (ص.۸)

به نوشته روبن گالیچیان، متون جغرافیایی اسلامی دارای اطلاعات فراوانی درباره کشورها، شهرها، مردم، سنت‌ها و زبان‌هاست و ارمنستان نیز در این آثار، در همسایگی استان‌های گیلان، دیلم و آذربایجان ایران حضور دارد.

وی در مقدمه کتاب، سه معیار را برای انتخاب نقشه‌ها معرفی کرده‌ است: «نخست آنکه از نظر نقشه‌نگاری، ارزشمند باشد. دوم، نمونه معتبری از نقشه‌نگاریِ دوره خود باشد و دیگر اینکه، نقشه‌ای باشد که به بهترین نحو، پیشرفت‌ها و سبک زمانه خود را نشان دهد.» (ص.۱۲)

در کتاب ارمنستان در نقشه‌های تاریخی جهان، در کنار هر نقشه، توضیحاتی شامل صاحب اثر، قدمت نقشه، منبع نگهداری‌کننده از نقشه و نیز شرحی درباره محتوای آنها با تمرکز بر ارمنستان، آورده شده است.

اگرچه تمرکز نویسنده بر ارمنستان است، اما این کتاب، برای پژوهشگران ایرانشناسی و تاریخ نیز می‌تواند ارزشمند باشد؛ زیرا بسیاری از نقشه‌های کتاب، در واقع نقشه سرزمین‌های تمدن باستانی ایران هستند. نام‌های تاریخی دریای خزر (کاسپی و هیرکانی) و خلیج فارس (Sinus Persicus / Persian Gulf) در دوره‌های گوناگون نیز در میان آثار منتشرشده در این کتاب، شایان توجه و مطالعه است. از جمله، در نقشه‌ای که بر اساس کتاب جغرافیای بطلمیوس، فیلسوف و جغرافی‌دان یونان باستان، ترسیم شده و در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود نیز خلیج فارس با نام «سینوس پرسیکوس» ثبت شده است.

همچنین علاقمندان به تاریخ می‌توانند در نقشه‌های امپراتوری عثمانی، مرزهای ایران و عثمانی را مشاهده و مطالعه کنند. در نقشه‌ای که یوهان باتیست هومان اواسط قرن ۱۸ میلادی منتشر کرده است، بیشتر مناطق قفقاز جنوبی، از جمله ارمنستان امروزی، قره‌باغ و سرزمین‌های شرق و شمال آن تا داغستان، در گستره تمدنی ایران ترسیم شده است.

افزون بر این، بعضی نقشه‌های کتاب، نفوذ فرهنگی و زبانی ایران در سنت نقشه‌نگاری ارمنی را هم به نمایش می‌گذارد. برای مثال، در نخستین نقشه چاپی جهان به زبان ارمنی که سال ۱۶۹۵ میلادی در آمستردام چاپ شد، عبارت «جهان بین» را به زبان فارسی اما به خط ارمنی، روی نقشه مشاهده می‌کنیم.

ترجمه فارسی ارمنستان در نقشه‌های تاریخی جهان، در ۱۰۵ صفحه با کاغذ گلاسه و رنگی، در قطع وزیری توسط موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب منتشر شده است. این کتاب، قبلا به زبان‌های انگلیسی و ارمنی منتشر شده بود.

نشست نقد و بررسی این کتاب، یکشنبه ۱۸ مهرماه در انجمن ایرانشناسی برگزار شد. محمود جعفری دهقی، رئیس انجمن ایرانشناسی، روبن گالیچیان، مولف کتاب، آندرانیک سیمونیان، زبانشناس و محمدرضا سحاب، ناشر، در این نشست سخنرانی کردند و به سوال‌های مرتبط با آن پاسخ گفتند.

برچسب‌ها ایران‌ شناسی تاریخ ارمنستان

منبع: ایرنا

کلیدواژه: ایران شناسی تاریخ ارمنستان ایران شناسی تاریخ ارمنستان نقشه نگاری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۹۸۷۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کتابخانه شخصی مرحوم کریم مجتهدی در اتاق کارش دایر شد

به گزارش خبرنگار مهر، چندی پیش همزمان با روز معلم، مراسم یادبودی برای مرحوم کریم مجتهدی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد که در حاشیه این مراسم کتابخانه شخصی این فیلسوف و پژوهشگر در اتاق کارش واقع در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دایر شد.

مسؤولیت اداره این کتابخانه شخصی به عهده معصومه دلدار، کارشناس اداری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است؛ کسی که در چندین سال اخیر مسئول رسیدگی به امور مرحوم مجتهدی در دفترش هم بود.

دلدار درباره دایر شدن این کتابخانه شخصی گفت: به مرحوم مجتهدی وقتی در قید حیات بود پیشنهاد دادیم تا کتاب‌های ارزنده خود را در قالب یک کتابخانه شخصی به پژوهشگاه اهدا کند که ایشان گفت فکر خوبی است اما تا وقتی زنده هستم این کار را نکنید. بعد از درگذشت ایشان با رضایت خانواده‌شان کتاب‌های کتابخانه شخصی این فیلسوف و غرب‌شناس که بیش از هزار جلد است به اتاق کار وی در پژوهشگاه منتقل شد تا دانشجویان بتوانند از این آثار بهره ببرند.

وی افزود: این کتابخانه در راهروی طبقه اول پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، اتاق ۱۲۱ که در سال‌های اخیر اتاق کار ایشان بود دایر شده است و چون هنوز کتاب‌ها کدگذاری شده فعلاً به صورت امانت به کسی داده نمی‌شود اما علاقمندان به مطالعه آثار این کتابخانه شخصی می‌توانند به این محل بیایند و کتاب‌ها را در همان‌جا مطالعه کنند.

دلدار ادامه داد: همچنین در بخش دیگری از این راهرو، کتابخانه کوچکی شامل ۳۴ جلد از آثار منتشر شده توسط مرحوم مجتهدی قرار داده شده تا علاقمندان به فلسفه و دانشجویان این مرکز با آثار این فیلسوف آشنا شوند. ضمن اینکه سردیس ایشان که به سفارش پژوهشگاه تهیه شده نیز جلوی در اتاق ایشان نصب شده تا یادشان همیشه زنده بماند.

کریم مجتهدی استاد تمام بازنشسته گروه فلسفه دانشگاه تهران و چهره ماندگار فلسفه کشورمان ۲۵ دی ماه سال ۱۴۰۲ در سن ۹۳ سالگی چشم از جهان فروبست.

کد خبر 6099722 سارا فرجی